Ο αγώνας της Ελλάδας για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα ξεκίνησε αμέσως μετά τη συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους. Διεθνοποιήθηκε την δεκαετία του ‘80 από την Μελίνα Μερκούρη, με την υποβολή επίσημου αιτήματος προς το Βρετανικό Μουσείο και την UNESCO. Η θέση της χώρας μας ήταν εξαρχής και παραμένει εθνική, ομόφωνη, ομόθυμη, αμετάβλητη και σαφής.

Η βίαιη και καταστροφική απόσπαση των Γλυπτών από το μνημείο και η απομάκρυνσή τους από το φυσικό και εννοιολογικό τους περιβάλλον αντέβαινε στους ισχύοντες νόμους, το κοινό περί δικαίου αίσθημα και τα ήθη της εποχής, που συντελέστηκε. Σήμερα, εξακολουθεί να αντίκειται στο εθtνικό και διεθνές δίκαιο, τις διεθνείς συμφωνίες και συμβάσεις, στις κοινώς αποδεκτές αρχές και αντιλήψεις για την προστασία και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Από τον Ιούλιο του 2019, στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εργαζόμαστε συστηματικά και αθόρυβα για τον εθνικό στόχο της επιστροφής και της επανένωσης των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Τα αποτελέσματα της στρατηγικής μας αυτής είναι ήδη απτά. Το ζήτημα της επιστροφής και της επανένωσης των Γλυπτών έχει αποκτήσει διεθνώς νέα δυναμική.

Το πλαίσιο για την επιστροφή τους ετέθη από την πρόσφατη Απόφαση (Σεπτέμβριος 2021) της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις χώρες προέλευσής τους. Σύμφωνα με την Απόφαση αυτή, ο διεθνής Οργανισμός αναγνωρίζει το ηθικό και το δίκαιο του ελληνικού αιτήματος, ενώ αποφαίνεται ότι το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών είναι διακρατικό και όχι διαμουσειακό, όπως εξακολουθεί να υποστηρίζει η Μεγάλη Βρετανία.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με την παρέμβασή του στον Βρετανό πρωθυπουργό για την ανάγκη επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, επανέφερε το θέμα στο παγκόσμιο προσκήνιο. Πρόσφατα, υποδεχθήκαμε στην Αθήνα, το θραύσμα Fagan από το Μουσείο Salinas του Παλέρμο. Πρόκειται για μια σημαντική επιστροφή, που γίνεται ακόμη σημαντικότερη μετά από την εκπεφρασμένη πρόθεση της Κυβέρνησης της Σικελίας να ζητήσει την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτισμικής Κληρονομιάς της Ιταλικής Δημοκρατίας, ώστε το θραύσμα να παραμείνει «εσαεί» στην Ελλάδα.

Παράλληλα, η πλέον πρόσφατη δημοσκόπηση, τον Νοέμβριο 2021, κατέδειξε ότι η βρετανική κοινή γνώμη υποστηρίζει την επιστροφή των Γλυπτών, σε ποσοστό 60%, ενώ μερικά των σημαντικότερων και πλέον επιδραστικών διεθνών ΜΜΕ, στηρίζουν ή προσχωρούν στις ελληνικές θέσεις. Το πρόσφατο παράδειγμα των Times είναι το πλέον χαρακτηριστικό. Η έγκριτη ιστορική συντηρητική εφημερίδα του Λονδίνου άλλαξε την επί μία πεντηκονταετία θέση της και ζήτησε εμφατικά τα Γλυπτά να επιστρέψουν στην Αθήνα.

Το ελληνικό αίτημα συνεπικουρείται από το γεγονός ότι οι συνθήκες παγκοσμίως έχουν αλλάξει σε σχέση με την αντιμετώπιση των κλεμμένων και βιαίως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών από τις χώρες προέλευσής τους. Αυτό το ευνοϊκό και για την υπόθεση των Γλυπτών κλίμα αξιοποιούμε και εντείνουμε τις προσπάθειές μας.

Στο πλαίσιο αυτό χαιρετίζουμε με ενθουσιασμό την έκδοση της αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα» των Ελληνικών Ταχυδρομείων. Τέσσερα εξαιρετικά γραμματόσημα, έργα τέχνης, μεταφέρουν σε ολόκληρο τον κόσμο το αίτημα του ίδιου του τραυματισμένου μνημείου- συμβόλου του Δυτικού πολιτισμού, το αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, στο αττικό φως, στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα αποτελεί ένα όνειρο εθνικής σημασίας. Καταδεικνύει τη μεγάλη ελπίδα για την πολυπόθητη επανένωση ενός ακρωτηριασμένου μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεν είναι απλώς η δίκαιη ευχή όλων των Ελλήνων, μα ένα αίτημα που αγγίζει κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως εθνικότητας, που σέβεται τα ένδοξα μνημειακά κληροδοτήματα που εναποθέτει η Ιστορία στους σύγχρονους λαούς.

Πρόκειται για ένα όραμα οικουμενικό και πάντα επίκαιρο, που πρεσβεύει τις αξίες της δικαιοσύνης, της εθνικής ταυτότητας και της μνήμης, διεκδικώντας την οριστική επίλυση μιας μακροχρόνιας άδικης εκκρεμότητας.

Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, πιστά στον κοινωνικό τους ρόλο, έχουν σφραγίσει, με το πλούσιο φιλοτελικό έργο τους, κάθε έκφανση πολιτισμού που έχει να επιδείξει η χώρα μας τους τελευταίους δύο αιώνες, αποτυπώνοντας ολόκληρο το ταξίδι της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, μέσα από γραμματόσημα που έγραψαν τη δική τους ιστορία. Κομβικοί σταθμοί αυτής της ιστορίας, πρόσωπα που σημάδεψαν την εξέλιξη, έργα τέχνης από κορυφαίους καλλιτέχνες, γεγονότα που όρισαν το εθνικό όνειρο, όλα αυτά -και πολλά περισσότερα- απαρτίζουν την πορεία του ελληνικού γραμματοσήμου, ταξιδεύοντας την πατρίδα μας στα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Ήρθε η ώρα, σε αυτό το ταξίδι, να προστεθεί και το κορυφαίο αίτημα τόσων δεκαετιών, η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Reunite Parthenon: αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουμε σε όλο τον κόσμο. Στόχος μας, να ενδυναμώσουμε το αίτημα της επανένωσης, να το ταξιδέψουμε σε κάθε γωνιά του πλανήτη, να ενισχύσουμε το οικουμενικό όραμα που πρέπει να γίνει πράξη.

Καθένας το λιθάρι του, είτε μικρό ή μεγάλο

Ο στίχος του ποιητή συνοψίζει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τον αγώνα του ελληνικού λαού για την επιστροφή των Γλυπτών  του Παρθενώνα από το Λονδίνο στη γενέθλια γη και την επανένωσή τους με τα αδελφά μέλη τους στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η διαδρομή και οι προσπάθειες όλων, μικρές ή μεγάλες, ξεκινούν από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, προχωρούν έως τη Μελίνα Μερκούρη κι από εκεί έως την πρόσφατη καμπή και διεθνή δικαίωση με την  ομόφωνη Απόφαση της Unesco (29/9/21), με την οποία αναγνωρίστηκε  ότι το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο στο Μουσείο της Ακρόπoλης έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα και ότι είναι ορθό, δίκαιο και ηθικό να επιστρέψουν αυτά στην Αθήνα. Και αυτό για να αποκατασταθεί το σώμα του Παρθενώνα στην ολότητά του και να δει η ανθρωπότητα το σύμβολο του Πολιτισμού της ενωμένο και ολόκληρο, όσο τουλάχιστον επέτρεψε το βέβηλο χέρι ανθρώπων στο διάβα των αιώνων. Γιατί τα αριστουργηματικά γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι ελεύθερα γλυπτά, είναι μέλη ενός συνόλου, του τελειότερου αρχιτεκτονήματος, εκεί όπου το πνεύμα διαπέρασε την ύλη και το πραγματικό  έγινε ιδεατό και αιώνιο.

Η υλοποίηση της Απόφασης του Διεθνούς Οργανισμού ξεκίνησε σε ανώτατο διακυβερνητικό επίπεδο από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος τόσο κατά την επέτειο των 75^ων γενεθλίων της Unesco στο Παρίσι όσον και στη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό της Βρετανίας τον Νοέμβριο του 2021 στο Λονδίνο. Συνεχίστηκε δε και συνεχίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Μουσείο Ακρόπολης με σειρά ενεργειών που σε σύντομο χρονικό διάστημα περιέλαβαν την παραχώρηση 10 θραυσμάτων από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και αμέσως μετά την κατάθεση του θραύσματος Fagan από το Μουσείο A. Salinas του Παλέρμο, συνοδευόμενο από την ανακοίνωση του Ιταλού υπουργού Πολιτισμού για τη δέσμευσή του να παραμείνει αυτό «εις το εσαεί» στο Μουσείο Ακρόπολης, υποδεικνύοντας έτσι τον δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσει το Λονδίνο και το Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα.

Η συνεχιζόμενη προσπάθεια ώστε μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα του Παρθενώνα να βρουν  πλέον τη θέση τους στο Μουσείο της Ακρόπολης στο οποίο ανήκουν ενισχύεται σήμερα με μια ακόμη πράξη διεθνούς χαρακτήρα.  Την έκδοση της αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ) « Τα γλυπτά του Παρθενώνα» με συμβολικό περιεχόμενο.

Τέσσερα γραμματόσημα με μορφές από τις συνθέσεις των αετωμάτων, των μετοπών και της ζωφόρου του Παρθενώνα, μορφές ακρωτηριασμένες και μοιρασμένες ανάμεσα στο Μουσείο της γενέθλιας γης, που τις προστατεύει και τις αναδεικνύει, και στο Μουσείο, που τις κρατεί φυλακισμένες σε γη μακρινή, τα τέσσερα εξαιρετικά γραμματόσημα αποτυπώνουν με τον  πιο ευανάγνωστο τρόπο, το «ορθό, το δίκαιο και το ηθικό» της Απόφασης του Διεθνούς Οργανισμού της Unesco, τις προσπάθειες του ελληνικού λαού για την επανένωση των γλυπτών στο μνημείο-σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού, τον Παρθενώνα, καθώς και τη διάχυση του μηνύματος που αυτά φέρουν στα πέρατα του κόσμου, όπου τα γραμματόσημα θα ταξιδεύουν.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές αυτής της εξαιρετικής και επιμελημένης εργασίας – σταθμού στην ιστορία των ΕΛΤΑ.